Vak S.

muur
zijde

 

Opmerking: U kunt op de plattegrond op een miniatuurplaatje klikken, dan komt U vervolgens automatisch bij de beschrijving van het graf.Naar hoofdmenu.

 

   
Vrolijk Essers
Lagas

Voorheen Van Dooren Visser

Voorheen

Bosma

HeIJnen

 
Nicolaes Hameleers

Hettinga

 

voorheen

Satijn

Martens

Sijmons Reuters

Plantaz-Sijmons

Bauduin

Voorheen Nicolaes Wintgens

Voorheen

Beijer

Loyens

Duys

Dirven

 

Voorheen

Geelen Thissen

Van Hugten Hamelers

 

Voorheen

Wenmakers 

Smeets Wevers

 

Voorheen

Zwetheul

Dekkers-Stijns

 

Voorheen

Vaessen Cuijpers

Krans

 

Voorheen

Janssen Cardous

  Janss

 

Voorheen

Sondeijker BadoN

Braken Willems

Voorheen

Stijns

Tilly 

 
André Beskens
Norenburg Van Seters Janssens

Voorheen

Braken

Van Der Elst

 
Hertogs Vluggen

Liquidambar styraciflua- Amberboom

Voorheen

Blanckers Goffin

Packbiers Pluijmaekers Devens
Closset wishaupt Doehr

Closset Vissers

De Vos

Voorheen

Hamelers Hamelers

 

Bovy Lucassen

Grégoire

Voorheen willems

 
Lousberg
   

 Vak S. Graven vanaf 1962.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

Detail.

Jaap Vroljk - Gertrude Marie ESSERS / Thomas Henricus Julien  Vrolijk / Hans Vrolijk

 - Een kruis -

Tommie Vrolijk / * 6-3-1961  †  6-1-1962 / Jaap Vroljk / * 12-11-1917  † 29-9-1999 / ∞ / Póp Vrolijk - Essers / * 3-2-1928 † 31-12-2009

Hans Vrolijk / * 29-6-1957  † 12-1-2005

Jaap werd geboren op 12 november 1917. Hij overleed 29 september 1999, 81 jaar oud en werd 2 oktober 1999 te St. Pieter bijgezet. Hij huwde Gertrude Marie ESSERS. Pòp werd geboren op 2 februari 1928 te Maastricht. Zij overleed 31 december 2009, 81 jaar oud te Maastricht en werd 6 januari 2010 te St. Pieter bijgezet.

 

 

 

 

 

 

 

Pòp Vrolijk-Essers.

 

Zoon Hans VROLIJK werd geboren op 29 juni 1957. Hij overleed 12 januari 2005, 47 jaar oud en mei 2005 werd de urn bijgezet te St. Pieter.

Zoon Tommy VROLIJK werd geboren op 6 maart 1961 te Maastricht. Hij overleed 6 januari 1962, 10 maanden oud te Maastricht en werd 9 januari 1962 begraven te St. Pieter.

 

Ad Lagas

Ad Lagas / * 13-01-1945 / † 10-04-2004

Op 20 juni 2010 is aan een van de poorten van de keldertjes bij Slavante een plaquette geplaatst ter herinnering aan Ad Lagas die in april 2004 is overleden.

De voorzitter van de Stichting, Wilfred Schoenmakers hield een toespraak voor de aanwezigen waarin hij memoreerde aan de verdiensten van Ad Lagas voor de stichting. Ad is bij het begin van de stichting zeer intensief betrokken geweest bij het leggen van een goede financiële basis onder de stichting. Hij heeft het Comité van Aanbeveling opgericht en was de initiatiefnemer samen met Gert Beijer van De Vrienden van de Van Schaïkstichting. Deze Vrienden van de Van Schaïkstichting vormen tot op de dag van vandaag de financiële basis onder de stichting. Na de toespraak van Wilfred werd op de poort van het Keldertje de plaquette onthuld door Stans Van der Meer, de partner van Ad en door Gert Beijer, de grottenvriend van Ad. Bron: Nieuws 2010.

 

Vak S 3. Geruimd januari 2021.

Maria hubertina Heijnen - Andries Bosma

- XP -

Maria Heynen / * 1888 † 1962 / echtge van / Andries Bosma / * 1894 † 1973

De ouders van Andries BOSMA waren Meinte BOSMA en Elisabeth DE VRIES (beiden kaasmakers).

Andries werd geboren op 13 oktober 1894 te Sneek. Hij huwde Maria Hubertine HEIJNEN,
dochter van Mathis HEIJNEN (slager) en Petronella Sophia RAMAKERS, 16 april 1917 te Swalmen. Andries overleed 29 oktober 1973, 79 jaar oud te Geleen en werd 2 november 1973 bijgezet te St. Pieter. 1917 kaasmaker, 1919 agent van politie. Komt 8 oktober 1919 uit Swalmen naar Gerard van Wermweg 27, 6 november 1919 Champs Elyseesweg 2 a en 1962 Kalfstraat 28 te Maastricht. Maria Hubertina werd geboren op 11 december 1888 te Swalmen. Zij overleed 27 maart 1962, 73 jaar oud te Maastricht en werd 30 maart 1962 begraven te St. Pieter. Zie: vak M Cuppens (schoonouders).

Kind Nn BOSMA werd levenloos geboren op 22 augustus 1920 te Maastricht (St. Pieter) en werd begraven op 24 augustus 1920 te St. Pieter.

 

Detail.

Gerardus Lambertus Servatius Nicolaes - Gertrudis Maria Hameleers / Pierre S.H. Nicolaes

-Een kruis -

In memoriam / Gerardus L.S. Nicolaes / * 23.2.1900 / † 6.4.1962 / echtgenoot van / Gertrudis M. Hameleers / * 8.12.1899 / † 10.4.1984

Rust in vrede

- Een roos -

Pierre Nicolaes / * 9-5-1937 † 30-3-2000

De ouders van Gerardus Lambertus Servatius NICOLAES waren:
Petrus Servatius Hubertus NICOLAES geboren op 16 maart 1865 te St. Pieter. Hij huwde (1) Gertrudis Hubertina JONGEN 30 januari 1885 te St. Pieter. Petrus huwde (2) Maria Sophia GOESSENS 8 maart 1895 te St. Pieter. Hij overleed 29 februari 1932, 66 jaar oud te Maastricht en werd te St. Pieter begraven.
Maria Sophia GOESSENS werd geboren op 24 december 1875 te Maastricht. Zij overleed 14 november 1963, 87 jaar oud en werd bijgezet te St. Pieter.
Zie: vak B 2  Nicolaes-Goessens.

Gerardus werd geboren en gedoopt op 23 februari 1900 te St. Pieter. Hij huwde Gertrudis Maria HAMELEERS,
dochter van Mathias Lambertus HAMELEERS en Gertrudis Hubertina VANGANGELT, 24 februari 1922 te Maastricht. 25 februari 1922 kerkelijk huwelijk te St. Pieter; getuigen waren Petrus THIJSSEN en Jacobus JACOBS.

 


 

 

 

 

Kinderen o.a.:


i. Mathias Lambertus Gerardus NICOLAES geboren op 12 juli 1922 te Maastricht (St. Pieter) en gedoopt op 12 juli 1922 te St. Pieter. Hij overleed 30 november 1922, 4 maanden oud te Maastricht en werd begraven op 2 december 1922 te St. Pieter.


ii. Nn NICOLAES levenloos geboren op 22 maart 1924 te Maastricht.

 

iii. Pierre S.H. NICOLAES geboren op 9 mei 1937. Pierre overleed 30 maart 2000, 62 jaar oud in het St. Jansziekenhuis te Genk en werd 5 april 2000 te St. Pieter bijgezet.

 

Gerardus overleed 6 april 1962, 62 jaar oud en werd 10 april 1962 begraven te St. Pieter. Gertruda werd geboren op 8 december 1899 te St. Pieter en gedoopt op 10 december 1899 te St. Pieter. Zij overleed 10 april 1984, 84 jaar oud te Maastricht en werd 13 april 1984 bijgezet te St. Pieter. Bekende adressen: Lage Kanaaldijk 83 en Bejaardencentrum Malberg te Maastricht.

 

 

Pierre Nicolaes.

 

 

 

Jogina HETTINGA

 

Jogina Hettinga / * 13-12-1976  † 18-11-2014

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Voorheen vak S 5 geruimd voor 2015.

Detail.

Lodewijk Hubertus Satijn - Maria Mechtildis Martens

- Een kruis -

Hier rust / Louis Satijn / * 2-5-1877 † 2-6-1962 / echtg. van / Mathilde Martens

De ouders van Lodewijk Hubertus SATIJN waren Arnoldus Hubertus SATIJN en Maria Catharina Hubertina JANSSEN. Zie: vak B Satijn Janssen.

Louis werd geboren en gedoopt op 2 mei 1877 te St. Pieter. Hij huwde Maria Mechtildis MARTENS,
dochter van Peter Nicolas MARTENS en Aldegonda ROBERTS, 6 juni 1902 te Sittard. 10 juni 1902 kerkelijk huwelijk te St. Pieter. Peter Nicolas MARTENS was caféhouder in 1902; herbergier in 1912. Louis was evenals zijn ouders landbouwer in 1902.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kinderen:
i. Maria Mathilda Aldegonda SATIJN geboren op 11 december 1902 te St. Pieter en gedoopt op 12 december 1902 te St. Pieter. Zij huwde Joannes Theodorus ZENGERS,
zoon van Hendricus Josephus ZENGERS en Joanna Maria SCHILS, 20 februari 1925 te Maastricht. Kerkelijk huwelijk te St. Pieter op 21 februari 1925; getuigen waren Nicolaus SATIJN en Josephus CANDEL. Theo werd geboren op 27 mei 1903 te Oud-Vroenhoven en gedoopt op 27 mei 1903 te Oud-Vroenhoven. Maria Mathilda overleed in 1991 en werd begraven te Bunde. Theodore overleed in 1979 en werd begraven te Bunde. 1925 timmerman.
ii. Maria Catharina Hubertina SATIJN geboren op 24 januari 1904 te Maastricht. Netteke overleed 2 september 2002, 98 jaar oud te Maastricht en werd 5 september 2002 te St. Pieter begraven.
Zie:
vak I Smeets-Satijn.
iii. Hubertina Josephina SATIJN geboren op 20 april 1906 te Maastricht. Josephine huwde Joseph Hubertus Antonius CANDEL 9 augustus 1929. Josephine overleed in 1994 en werd begraven te Maastricht.
iv. Cornelia Maria Catharina SATIJN geboren op 6 januari 1912 te Maastricht. Corry huwde Guillaume CABERG 2 mei 1941 te Maastricht. Corry overleed 28 mei 1978, 66 jaar oud te Maastricht. Corry werd begraven op 1 juni 1978 te St. Pieter.
Zie: vak C Caberg-Satijn.

Louis overleed 2 juni 1962, 85 jaar oud te Maastricht (St. Pieter) en werd begraven te St. Pieter. Landbouwer en groentekweker. Bekend adres: Jekerweg 114 te Maastricht. Mathilde werd geboren op 3 maart 1876 te Sittard. Zij overleed 1 oktober 1912, 36 jaar oud Cannerstraat te St. Pieter en werd begraven op 4 oktober 1912 te St. Pieter.

 

 

Theodorus Christianus Sijmons - Gertrud Wilhelmina Reuters / Josephina Leonarda Plantaz - Theo SIJMONS

- XP -

In memoriam / Theo Sijmons / * 19-2-1896 / † 21-7-1962 / echtg. van / Gertr. Reuters / * 21-3-1897 / † 18-2-1976

- Een roos -

De roos heeft vele betekenissen, die alle te maken hebben met een rein en zondeloos leven. Ze duidt op schoonheid, de navolging van Christus, de liefde en de vergankelijkheid van het leven. De roos komt op veel grafmonumenten en in rouwadvertenties voor met een gebroken steel, als symbool van een afgebroken leven. Soms wordt een verdorde roos afgebeeld, het symbool van een verwelkt lichaam. De roos komt in de symboliek met en zonder doornen aan een steel of aan een tak voor. In de Christelijke symboliek verwijst de roos naar Maria en het lijden van Christus. Maria wordt ook wel de roos zonder doornen genoemd. De vijf blaadjes van de roos worden verwijzen in de symboliek naar de vijf wonden van Christus en zijn dan ook het teken van martelaarschap.

 

 

 

Detail.

Hier rust / Narda Plantaz-Sijmons / * 31-3-1925  † 8-5-2001

Theo Sijmons / * 8-7-1927  † 5-3-2006

De ouders van Theodorus Christianus SIJMONS waren:
Leonardus SIJMONS geboren op 23 mei 1863 te Bergen. Hij huwde Anna Maria LUIJPERS 27 mei 1895 te Bergen. Leonardus overleed 5 juni 1940, 77 jaar oud te Reusel.
Anna Maria LUIJPERS werd geboren op 27 maart 1872 te Well. Zij overleed 14 september 1922, 50 jaar oud te Bergen.

Chris werd geboren op 19 februari 1896 te Bergen. Hij huwde Gertrud Wilhelmina REUTERS, dochter van Franz REUTERS en Maria Catharina GÜLDEN, 16 november 1921 te Maastricht. Chris overleed 21 juli 1962, 66 jaar oud te Maastricht en werd 25 juli 1962 begraven te St. Pieter. Gertrud werd geboren op 21 maart 1897 te Aken. Zij overleed 18 februari 1976, 78 jaar oud en werd bijgezet te St. Pieter. Bekend adres: Mergelweg 149 te Maastricht.

Hun dochter, Josephina Leonarda PLANTAZ-SIJMONS werd geboren op 31 maart 1925 en overleed 8 mei 2001, 76 jaar oud. 12 mei 2001 werd Narda bijgezet te St. Pieter.

Narda's broer Theo SIJMONS werd geboren op 8 juli 1927. Hij overleed 5 maart 2006, 78 jaar oud en werd te St. Pieter bijgezet.

 

 

 

Detail.

Familiegraf Bauduin

Edmond Victor Paul Chrétien Bauduin

Edmond V.P.C. / Bauduin / industrieel; / * 19-4-1919  † 30-10-2000

 

 

 

 

De ouders van Edmond Victor Paul Chrétien BAUDUIN waren:
Joannes Josephus Franciscus BAUDUIN geboren op 16 april 1875 te Maastricht als
zoon van Petrus Christianus Hubertus BAUDUIN en Maria Clementina Antonia VAN HALEN. Jos overleed 4 oktober 1937, 62 jaar oud te Maastricht. Jos huwde Victorine Henriette Antonia SMEENK, dochter van Gerhard Cornelis SMEENK en Marie Josephine Thérèse Victorine ALARD, 20 januari 1917 te 's-Gravenhage.
Victorine Henriette Antonia SMEENK werd geboren op 10 januari 1881 te Arnhem. Zij overleed 14 maart 1975, 94 jaar oud te Maastricht.
 

Edmond werd geboren op 19 april 1919 te Maastricht. Hij overleed 30 oktober 2000, 81 jaar oud en werd 4 november 2000 te St. Pieter begraven. Eddy huwde Eleonore Marie Louise RUSSEL, dochter van François Gérard RUSSEL en Maria Henrietta Josephina MANNAERTS, 20 september 1947 te Maastricht. Noor werd 2 september 1925 geboren. Zij overleed 9 juli 1975, 49 jaar oud en werd begraven te Tegelen.

 

 

 

 

 

 

Aan de Grote Looiersstraat 22 werd tot 1992 door eigenaar Bauduin een vermicellifabriek geëxploiteerd. Na sluiting van de pastafabriek is het terrein opgeschoond en doet tot op heden dienst als parkeerterrein met een capaciteit van circa 120, deels overdekte (loodsen), plaatsen voor onder meer personeel/bezoekers van omliggende hotels en buurtbewoners.
Vermicelli- & Macaronifabriek Jos Bauduin v/h Fa. Chs. Fles
Vestigingsadres: Grote Looiersstraat 22
Vestigingsplaats: 6211JJ Maastricht
KvK-nummer: 14600180 0000
Soort Inschrijving: Hoofdvestiging
Status: Uitgeschreven uit het Handelsregister

De poort aan de Grote Looiersstraat 22. Foto: Breur Henket.

In 1903 werd de vermicelli-fabriek, die nu het Bauduinterrein vormt, van de familie Fles overgenomen door de Maastrichtse burgemeester Petrus Bauduin. Hij voerde de pasta-productie op. Zijn opvolger Jos Bauduin breidde uit met de productie van macaroni en spaghetti. De eigen merken "Stella", "Lions Brand", "Bauduin's Vermicelli" en "San Lorenzo" werden door de familie Bauduin in de loop der jaren uitgebouwd tot wereldmerken.
Tot in 1993 heeft de fabriek o.l.v. toenmalig directeur/eigenaar Edmond V.P.C Bauduin geproduceerd. In 1993 werd de fabriek echter gedwongen de productie te staken door de bemoeizucht van de toenmalige plaatselijke PVDA-ambtenaren die het terrein wilden gebruiken voor sociale woningbouw. Een jarenlange procedure voorkwam de bouw van sociale woningen in het "Jekerkwartier" in dit unieke stukje Maastricht.
 
Zie ook:

 

K Marie Jean Hubert Duys - Margaretha Francisca DIRVEN

- Twee engelen met bazuinen -

Hier rust / Bér Duys / * 24-10-1914 † 8-6-1986 / echtgenoot van / Margaretha Dirven / * 5-4-1927 † 20-11-2016

Bèr werd geboren op 24 oktober 1914 te Maastricht. Hij overleed 8 juni 1986, 71 jaar oud te Maastricht en werd 13 juni 1986 te St. Pieter begraven. Bér huwde Margaretha Francisca DIRVEN. Gré werd geboren op 5 april 1927 te Tilburg. Zij overleed 20 november 2016, 89 jaar oud te Maastricht en werd bijgezet op 25 november 2016 te St. Pieter.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
 

 

 
 

Beroep:
· glazenier
· kunstnijveraar
Materiaal:
· glas in lood
Technieken:
· batiktechniek
Typering van het werk:
· in mindere mate ex-libris
· figuurstudies
· composities
Verblijf:
· Maastricht (NL) omstr. 1969
Vorming:
· Middelbare Kunstnijverheidsschool Maastricht
· docent: Guillaume Marie Edmond (Edmond) Bellefroid
vakgebied: batiktechniek
Lid van / ingeschreven bij:
· Algemene Katholieke Kunstenaars Vereniging AKKV
· Stichting voor Toegepaste Kunsten Scheppend Ambacht Limburg vanaf: omstr. 1973
Activiteiten (als werknemer):
· Middelbare Kunstnijverheidsschool Maastricht Duys, M.J.H. (Hub) docent handtekenen vanaf: 01.10.1941 tot 1956
Samenwerking:
· Atelier Felix Maastricht Duys, M.J.H. (Hub)
· Middelbare Kunstnijverheidsschool Maastricht Duys, M.J.H. (Hub); Koolen, H.H. (Harry); Laudy, E. (Eugène); Scheffers, A.J.J. (Jef)
Presentaties (selectie):
Literatuur/wordt vermeld in:

 

· Balans der moderne Limburgse wand- en glasschilderkunst Pub. datum: 1955
· Stadsacademie 40 jaar Pub. datum: 1966
· Lexicon Nederlandse Beeldende Kunstenaars 1750-1950 Pub. datum: 1969
· Glas in Lood in Nederland 1817-1968 Pub. datum: 1989
· Gids voor de monumentale glaskunst in Limburg Pub. datum: 1991
Bron: Documentatie van Beeldende Kunst in Limburg.
 

Een van de illustraties van Hubert Duys uit Mathias Kemp: the grottos of Limburg - Maastricht 1945.

 

Illustratie uit: Gedenkboek Gemeentelijke HBS Maastricht 1864-1939. M. Defresne e.a. Uitgave: Drukkerij Firma Boosten & Stols Maastricht 1939.
 

 

Zie verder: Kunst in de Koepelkerk Maastricht. Foto: Breur Henket.

 

Josephina Hamelers - Joseph van Hugten

- Sterre der Zee -

Hier rust / Fien Hamelers / * 12-1-1921  † 6-6-1994 / ∞ / Jo van Hugten  / * 25-1-1918  † 19-1-1995

De ouders van Jozeph VAN HUGTEN waren:
Julius Theodorus Hubertus VAN HUGTEN geboren op 18 mei 1890 te Maastricht. Julius huwde Maria Hubertina Wilhelmina COENJAARDS 31 mei 1918 te Oud-Vroenhoven. Hij overleed 28 mei 1957, 67 jaar oud te Maastricht en werd begraven op de R.K. Begraafplaats Oostermaas te Maastricht. Hij was leerling stafmuzikant (korporaal) in 1918.
Maria Hubertina Wilhelmina COENJAARDS geboren op 6 juni 1890 te Wittem. Zij overleed 1 december 1971, 81 jaar oud te Maastricht.
 

 

 

 

 

Fien Hamelers.

Bron: De Tijd 15 januari 1941.

Fien Hamelers. Foto: collectie John Claessens.


Jo (Joep) werd geboren op 25 januari 1918 te Amsterdam. Hij overleed 19 januari 1995, 76 jaar oud te Maastricht en werd 24 januari 1995 te St. Pieter bijgezet. Joep huwde Josephina HAMELERS,
dochter van Matheus Lambertus HAMELERS en Helena Maria Hubertina JANSSEN, 19 maart 1945 te Maastricht. Drager van de zilveren medaille in de Orde van Oranje Nassau en de medaille van het Carnegie Heldenfonds in brons. Fien werd geboren op 12 januari 1921 te Maastricht. Zie: vak H Hamelers-Janssen. Fien overleed 6 juni 1994, 73 jaar oud te Maastricht en werd 10 juni 1994 te St. Pieter begraven. Het echtpaar bleef kinderloos.

 

Jan Smeets - Riek Wevers

- Een kruis -

Jan Smeets / * 16-12-1926 † 27-9-2010 / ∞ / Riek Wevers / * 29-2-1928  † 6-2-2022

Jan werd geboren op 16 december 1926 te Horn. Hij overleed 27 september 2010, 83 jaar oud te Maastricht. Jan werd begraven op 2 oktober 2010 te St. Pieter. Hij was lid van het kerkelijk zangkoor St. Pieter Beneden en vrijwilliger in het parochiekantoor. Riek werd 29 februari 1928 geboren te Beesel. Zij overleed 6 februari 2022, 93 jaar oud te Maastricht en werd 11 februari 2022 bijgezet te St. Pieter.

 

 

 

 

 

 

 

 

Josée Dekkers - Stijns

Josée Dekkers-Stijns / * 14-8-1954 / † 17-11-2013

 

Josée werd geboren op 14 augustus 1954 te Maastricht. Zij overleed 17 november 2013, 59 jaar oud te Geleen en werd begraven op 23 november 2013 te St. Pieter.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De begrafenis op 23 november 2013.

 

Jef Krans

- Een kruis -

Hier rust / Jef Krans / 4-7-1924  † 21-6-1999

Jef werd geboren op 4 juli 1924 te Luik. Hij overleed 21 juni 1999, 74 jaar oud te Maastricht en werd 25 juni 1999 te St. Pieter begraven. Jef was in de kost o.a. bij Jo van Hugten en Fien Hamelers. Jef was een ex-werknemer van de ENCI.
 

 

Paul Maria Theodorus Jules Janss

 

Detail.

Arnoldus Johannes Hubertus Braken - Anna Maria Willems

- Een kruis -

Hier rusten onze ouders / Arnold Braken / * 12-4-1907 † 12-11-1963 / May Willems / * 11-11-1909 † 13-10-1988

De ouders van Arnoldus Johannes Hubertus BRAKEN waren:
Gerardus Joseph Hubertus BRAKEN geboren en gedoopt op 15 maart 1880 te St. Pieter. Joseph huwde Maria Ida JONGEN 2 juni 1905 te St. Pieter. 3 juni 1905 Kerkelijk Huwelijk te St. Pieter. Getuigen hierbij waren Joannes BRAKEN en Joannes JONGEN. Hij overleed 30 mei 1936, 56 jaar oud te Maastricht en werd 2 juni 1936 begraven te St. Pieter.
Maria Ida JONGEN geboren op 21 januari 1884 te St. Pieter en 22 januari 1884 gedoopt in St. Pieter. Zij overleed 6 juni 1965, 81 jaar oud en werd 9 juni 1965 bijgezet te St. Pieter.
Zie: vak B 2 Braken-Jongen.

Arnold werd geboren op 12 april 1907 te St. Pieter. Hij overleed 12 november 1963, 56 jaar oud in het ziekenhuis St. Annadal te Maastricht en werd 15 november 1963 begraven te St. Pieter. 1932 voerman, 1938 chauffeur en caféhouder. Hij huwde Anna Maria WILLEMS,
dochter van Thomas WILLEMS en Maria Gertrudis GERARDS, 1 juli 1932 te Maastricht. May werd geboren op 11 november 1909 te Maastricht. Zij overleed 13 oktober 1988, 78 jaar oud te Eijsden Huize "De Bron" en werd 17 oktober 1988 te St. Pieter bijgezet.

 

 

Kerkelijk Huwelijk 1956: Winand Willems en Truus Braken.

Op de voorgrond de bruidsmeisjes: links Annie Braken en rechts Els Braken.

Eerste rij zittend v.l.n.r.: Arnold Braken, May Braken-Willems, Winand Willems, Truus Braken, Ida Braken-Jongen, Tina Hameleers-Claessens en Harie Hameleers; tweede rij staand achter haar vader Ida Braken. Harie Willems, de vader van de bruidegom Winand Willems, weduwnaar van Marieke Claessens ontbreekt op deze foto.

 

Ida met haar zusjes Annie (links) en Els (rechts).

1ste H. Communie van Annie (links) en Els (rechts); oma Ida Braken-Jongen in het midden.

 

Kinderen:

i. Gertruda Josephina Maria BRAKEN. Truus huwde Winandus Hubertus Henricus WILLEMS 2 maart 1955 te Maastricht. Zie: vak B2 Willems-Braken.

ii. Ida Anna Maria BRAKEN geboren op 12 januari 1938 te Maastricht. Ida overleed 26 oktober 1987, 49 jaar oud te Maastricht. Ida huwde Gerardus Hubertus MARTENS, zoon van Johannes Hubertus MARTENS en Maria Margaretha VAN DER CRUIJS.

iii. Thomas Gerardus Joseph Hubertus BRAKEN geboren op 12 januari 1938 te Maastricht. Hij overleed 1 februari 1938, 3 weken oud te Maastricht en werd 3 februari 1938 te St. Pieter begraven. Sterfhuis Lage Kanaaldijk 27.

iv. Annie Johanna Maria BRAKEN.

v. Elisabeth Guilemina Arnoldina BRAKEN 6 maart 1949 geboren te Maastricht. Els huwde Johannes Franciscus Maria LAEREMANS. Els overleed te Maastricht op 16 november 2023, 74 jaar oud en werd 20 november 2023 gecremeerd in Maastricht. Els werd 16 januari 2024 begraven te St. Pieter (urn bijgezet). Zie: vak Z Laeremans-Braken.
 

 

Het echtpaar Braken-Willems had gedurende acht jaar het nu niet meer bestaande café "De Grot" op de hoek van de Lage Kanaaldijk en de Ursulinenweg. Daarna woonde de familie aan de Lage Kanaaldijk nr. 51.

Interieur café de Grot.

Familie Braken-Willems: linksboven Ida, rechtsboven Truus, Annie linksonder, rechtsonder Els en in het midden Arnold en May.

Foto's en annonce: collectie Dhr. John Claessens.

 

 

Detail.

Johannes André - Catherine Marie Joseph Beskens

Jean André / 23 8 96  14 8 64 / Marie Beskens / 13 3 97  31 5 91

De ouders van Johannes ANDRÉ waren:
Hendricus Ludovicus ANDRÉ en Maria Alagondrina Alexandrina VROMEN.
Zie: vak J Vromen.

Jean (Sjeng) werd geboren op 23 augustus 1896 te Maastricht. Hij huwde Catherine Marie Joseph BESKENS 2 oktober 1920 te Oupeye (België). Jean overleed 14 augustus 1964, 67 jaar oud te Maastricht en werd 19 augustus 1964 te St. Pieter begraven. Hij was Ridder in de kroonorde van België (chevalier de l'ordre de la Couronne De Belgique). Eremedaille in goud verbonden aan de Orde van Oranje Nassau (médaille d'honneur en or de l'ordre d'Orenje Nassau). Bekend adres: Glacisweg 43 a te Maastricht (St. Pieter). Marie werd geboren op 13 maart 1897 te Oupeye. Zij overleed 31 mei 1991, 94 jaar oud te Maastricht en werd 3 juni 1991 te St. Pieter bijgezet.

 

 

 

 

Laurens Jan NORENBURG - Cornelia Maria VAN SETERS  / Adriaan René Anne Lodewijk NORENBURG - B.M.W. JANSSENS

- Een kruis -

 

C.M. van Seters /  10.1.1892 - 15.8.1964 / ∞ / L.J. Norenburg / 9.1.1889 -1.4.1967 / A.R.A.L. Norenburg / 4.7.1915 -19.7.1999 / ∞ / B.W.M. JANSSENS / 22.8.1924 - 21.7.2004
 

De ouders van Laurens Jan NORENBURG waren:
Johannes Caspar NORENBURG geboren op 12 februari 1855 te Breda. Hij huwde Eva BAIJENS (BAAIJENS) 1 mei 1884 te Werkendam. Johannes overleed 3 januari 1922, 66 jaar oud te Schiedam.
Eva BAIJENS (BAAIJENS) geboren op 17 januari 1859 te Heusden. Zij overleed 27 september 1921, 62 jaar oud te Schiedam.

Laurens werd geboren op 9 januari 1889 te Schiedam. Hij huwde Cornelia Maria VAN SETERS,
dochter van Adrianus VAN SETERS en Maria Johanna Henrietta Hubertina CORNELIS, 1 oktober 1914 te Rotterdam.

 

 

 

 

 

 

 

 

Kinderen:


i. Adriaan René Anne Lodewijk NORENBURG geboren op 4 juli 1915 te Amersfoort. Adriaan overleed 19 juli 1999, 84 jaar oud te Maastricht en werd 23 juli 1999 te St. Pieter bijgezet. Bekend adres: Glacisweg 27 en Hoge Kanaaldijk 9 te Maastricht (St. Pieter). Adriaan huwde B.M.W. JANSSENS in 1953. Betty werd geboren op 22 augustus 1924 te Tilburg. Zij overleed 21 juli 2004, 79 jaar oud te Maastricht. De urn werd bijgezet te St. Pieter.

Overlijdensannonce Dagblad De Limburger.

 

ii. Johanna Eveline Maria Petronella NORENBURG geboren op 25 januari 1918 te Amersfoort.

iii. René Marius Laurens Cornelis NORENBURG geboren op 15 augustus 1921 te Amersfoort. René overleed 31 mei 1945 in Duits gevangenschap te Bergen-Belsen. Student. Gearresteerd op 23 februari 1944 te 's-Hertogenbosch. Overgebracht naar Scheveningen. 6 juni 1944 naar Vught; 6 september 1944 naar Oraniënburg. Begin maart 1945 naar Bergen-Belsen.

Bron: nationaal archief.

Laurens overleed 31 maart 1967, 78 jaar oud te Roermond en werd 3 april 1967 bijgezet te St. Pieter. Bij huwelijk 1ste Luitenant der Infanterie. Cornelia werd geboren op 10 januari 1892 te Gorinchem. Zij overleed 15 augustus 1964, 72 jaar oud te Roermond en werd 20 augustus 1964 begraven te St. Pieter.

Bron: ALGEMEEN OFFICIEEL ADRESBOEK VOOR TILBURG.
BEWERKT NAAR DE OPGAVEN VAN DE AFDEELING „BEVOLKING" DER GEMEENTE-SECRETARIE TE TILBURG
MAART 1928:

Norenburg, L. J., gep. officier O.I.L., Willemsplein 7.
Norenburg-van Seters, Ca. M., collectrice Staatsloterij, Willemsplein 7.

 

Bron: Ansichtkaarten vakantiereis naar Italie 28 augustus - 3 september 1938. Reis van Ruud Horbach, René Norenburg en zijn moeder. Freudenstadt 28 augustus. De Trein der Traagheid: Ansichtkaarten vakantiereis naar Italie 28 aug. - 3 sept. 1938.

   
René Norenburg, zoon van het echtpaar NORENBURG-JANSSENS, overleed onverwacht 6 november 2021 te Maastricht.  

 

Detail.

Johanna Elisabeth Hertogs / Elisabeth Hubertina Vluggen - Toussaint Hertogs / Marie Leonie Elisabeth Hertogs

- Maria met kind -

In memoriam / Anneke Hertogs / * 5-7-1937 / † 10-11-1964

 

Elisabeth Vluggen / * 12-12-1907  † 22-2-1991 / ∞ / Toussaint Hertogs / * 19-2-1908  † 10-3-1991

Tos werd geboren op 19 februari 1908 als zoon van Petrus Hubertus HERTOGS en Catharina Cornelia HEIJNEN, werd 7 juli 1861 geboren te Maastricht.
Hij overleed 10 maart 1991, 83 jaar oud en werd 14 maart begraven 1991 te St. Pieter. Tos en Elisabeth Hubertina VLUGGEN,
dochter van Johannes Hubertus VLUGGEN en Anna Maria Barbara KOHL, zijn 6 juli 1932 getrouwd te Maastricht. Tos was chauffeur (1932) en bedrijfsleider. Liza werd geboren op 12 december 1907 te Mechelen. Zij overleed 22 februari 1991, 83 jaar oud en werd 26 februari 1991 te St. Pieter bijgezet. Kalfstraat 68 te Maastricht (St. Pieter).

 

 

 

 

 

Detail.
 


 

Dochter Johanna Elisabeth HERTOGS werd geboren op 5 juli 1937 te Maastricht. Anneke overleed 10 november 1964, 27 jaar oud te Maastricht en werd 13 november 1964 begraven te St. Pieter. Zij was ongehuwd.

 

 

 

Dochter Marie Leonie Elisabeth HERTOGS werd 29 september 1938 geboren te Maastricht. Miep overleed te Maastricht op 26 januari 2024, 85 jaar oud en werd 3 februari 2024 bijgezet te St. Pieter.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

 

 

 

Johannes  Ludovicus Packbiers - Agnes Hubertina Johanna Pluijmaekers  / Jo Packbiers / Joseph Leonardus PLUIJMAEKERS - Anna Maria Hubertina Elisabeth DEVENS

- Een kruis -

Jo Packbiers *29-5-1945  † 21-3-2011 / en zijn ouders  / John Packbiers / *16-9-1915 †2-8-1994 / ∞ / Agnes Pluijmaekers / *17-12-1919 †1-12-2000

John werd geboren op 16 september 1915 te Maastricht. Hij overleed 2 augustus 1994, 78 jaar oud te Maastricht en werd begraven te St. Pieter. Hij huwde Agnes PLUIJMAEKERS, dochter van Joseph Leonardus PLUIJMAEKERS en Anna Maria Hubertina Elisabeth DEVENS, 25 juli 1941 te Maastricht. In 1941 was John spoorwegarbeider van beroep.

Joseph Leonardus PLUIJMAEKERS werd geboren op 27 maart 1896 te Meerssen en gedoopt op 30 maart 1896 te Meerssen. Leo huwde Anna Maria Hubertina Elisabeth DEVENS 27 juni 1919 te St. Pieter. 28 juni 1919 werd het huwelijk kerkelijk ingezegend te St. Pieter; getuigen waren Joannes HAMELEERS en Joannes DORREN. Hij overleed 24 november 1965, 69 jaar oud te Maastricht en werd 29 november 1965 begraven te St. Pieter.
Anna Maria Hubertina Elisabeth DEVENS werd geboren op 6 november 1894 te St. Pieter en gedoopt op 7 november 1894 te St. Pieter. Anna overleed 7 april 1967, 72 jaar oud in het Ziekenhuis St. Annadal te Maastricht. Zij werd 11 april 1967 bijgezet te St. Pieter.

Zie:
vak E Devens.

Jeske werd geboren op 17 december 1919 te St. Pieter. Zij overleed 1 december 2000, 80 jaar oud te Maastricht en werd 6 december 2000 bijgezet te St. Pieter. Bekend adres: Observantenweg 24 te Maastricht (St. Pieter).

Dit graf is dus tevens het ouderlijk graf Pluijmaekers-Devens.

Zoon Jo PACKBIERS werd geboren op 29 mei 1945 te Maastricht. Jo overleed 21 maart 2011, 65 jaar oud te Maastricht en werd 25 maart 2011 te St. Pieter bijgezet.

 

Het grafmonument voor 25 maart 2011.

 

 

 

Marie Joséphine Elise WISHAUPT - Henri Jean Joseph CLOSSET - Anne Marguerite DOEHR (Döhr)

- Een grafzuil met sculptuur: opstanding -

M.J.E. Closset - / Wishaupt / * 4 mei  1899 / † 3 sept. 1935

H.J.J. Closset / * 17 mei 1882 / † 30 aug. 1965

A.M. Closset - Doehr / * 9-3-1895 / † 19-6-1983

Clémence Henriëtte Joséphine Vissers - Pierre Alexandre Eugène Closset / Jan Catharina de Vos  - Clémence Pauline Jeanne Closset / Alexandre Laurent Lambert Joseph Closset

 

Grafkelder

 

 - Een kruis -

 

R. / I. / P.

 

Clémence H. J.  / Closset - Vissers / *  22 - 2  - 1903 / † 17 - 1 - 1966 / P. Alexandre E. / Closset / * 6 - 9 - 1889 / † 10 - 8 - 1983 /

Jan C. de Vos / * 30-1-1925 / † 2-4-2006 / Alexandre L.L.J. / Closset / * 12-5-1930 / † 5-2-2022 / Clémence P. J.  / Closset  e/v De Vos / * 14-11-1934  † 12-10-2022

 

 

Familie / Closset-Vissers

Zie: Alexandre vertelt ... en De grafmonumenten van de familie Closset op het Kerkhof van Sint Pieter "op de berg" te Maastricht. Deel 2.

 

 

 

Vak S 26 geruimd 2022.

Hubertus Alphonsius  Hamelers - Gertrude Lambertine Hamelers

Hubertus-Alphonsius / Hamelers / * 9-10-1910 † 26-9-1965 / echtgenoot van / Gertrude-Lambertine / Hamelers /  * 28-1-1911 †  * 15-11-2000

 

 

De ouders van Hubertus Alphonsius HAMELERS waren:
Joannes HAMELERS geboren op 17 oktober 1864 te Maastricht. Hij huwde Maria Catharina VRANCKEN 14 oktober 1891 te Maastricht. Joannes overleed 21 juni 1936, 71 jaar oud te Maastricht. 1891 schippersknecht. 1925 en 1931: scheepsbevrachter. 1935: koopman.
Maria Catharina VRANCKEN werd geboren op 16 augustus 1867 te Ulestraten. Zij overleed 20 januari 1929, 61 jaar oud te Maastricht. 1891 dienstmeid.
Zie ook: vak R Hamelers-Haut.

 

Fons werd geboren op 9 oktober 1910 te Maastricht. Hij huwde Gertrude Lambertine HAMELERS, dochter van Johannes Lambertus HAMELERS en Maria Ida HAUT, 26 april 1935 te Maastricht. Kerkelijk huwelijk op 2 mei 1935 te St. Pieter. 1932 Kerstmis verloofd. 1932 Blekerij 64. Fons overleed 26 september 1965, 54 jaar oud te Maastricht Ziekenhuis St. Annadal aan de gevolgen van een verkeersongeval en werd 30 september 1965 begraven te St. Pieter. 1935: ambtenaar hypotheekkantoor. Observantenweg 64 te Maastricht. Lambertine werd geboren op 28 januari 1911 te Meerssen. 1932 Jekerweg 42. Zij overleed 15 november 2000, 89 jaar oud en werd bijgezet op 18 november 2000 te St. Pieter. Zie: vak Z Scheffers.

 

Arnoldus Hubertus Bovy - Maria Wilhelmina Lucassen / Pierre Joseph Gerard Bovy - Cornelia Gerardina GRÉGOIRE

- Een kruis -

A.H. Bovy / 3.9.85 / 12.8.64 / echtgenoot van / M.W. Lucassen / 26.10.89 / 24.6.74

P.J.G. Bovy / 12.06.1924 / 29.12.2002 / echtgenoot van / C.G. Gregoire / 28.02.1926 / 19.01.2021

De ouders van Arnoldus Hubertus BOVY waren:
Arnoldus Gerardus Hubertus BOVY geboren op 27 december 1846 te Eijsden. Hij huwde Geertruid Hubertina PIETERS 26 mei 1873 te Eijsden en overleed 7 oktober 1914, 67 jaar oud te Eijsden.
Geertruid Hubertina PIETERS werd geboren op 13 juli 1845 te Eijsden. Zij overleed 9 juni 1934, 88 jaar oud te Maastricht.

Arnoldus werd geboren op 3 september 1885 te Eijsden. Hij huwde Maria Wilhelmina LUCASSEN, dochter van Jan Lodewijk LUCASSEN en Anna Maria LACROIX, 26 augustus 1912 te Eijsden.

 

 

 

 


Hun zoon Pierre Joseph Gerard BOVY werd geboren op 12 juni 1924 te Maastricht (Wolder) en overleed 29 december 2002, 78 jaar oud te Hasselt. Hij werd 4 januari 2003 te St. Pieter bijgezet. Pierre huwde Cornelia Gerardina GRÉGOIRE,
dochter van Leonardus Hubertus GRÉGOIRE en Johanna Maria Hubertina TRIJBELS. Corrie werd 28 februari 1926 geboren te Maastricht (St. Pieter). Zij overleed 19 januari 2021, 94 jaar oud te Lanaken en werd 25 januari 2021 bijgezet te St. Pieter.

Zie verder: vak R Bovy.

Arnoldus overleed 12 augustus 1964, 78 jaar oud in het Ziekenhuis St. Annadal te Maastricht en werd 17 augustus 1964 begraven te St. Pieter. Hij was o.a. hoofd der school in Oud Vroenhoven. Mien werd geboren op 26 oktober 1889 te Eijsden en overleed 24 juni 1974, 84 jaar oud te Maastricht. Zij werd 28 juni 1974 bijgezet te St. Pieter. Bekend adres: Bieslanderweg 74a te Maastricht.

Piet H.L. Bovy, Unkel, mei 2013. De Wolderse Hoofdonderwijzer Arnold Bovy (1885-1964). Tekst en illustraties van een lezing gehouden te Wolder-Maastricht voor de Stichting Heemkunde Van Wilre tot Wolder, op 30 mei 2013:

 De Wolderse hoofdonderwijzer Arnold Bovy (1885-1964)

Inleiding.

Nog maar weinig mensen in Wolder zullen weten, wie Arnold Bovy is. En de mensen die hem persoonlijk hebben gekend en meegemaakt, bijvoorbeeld als hun onderwijzer, zijn op de vingers van één hand te tellen. Er wonen geen nakomelingen van Bovy meer in Wolder (was vroeger wel zo). Er is in Wolder geen Bovy-straat of Bovy-plein, ook geen Bovy-school, en het is niet meer dan logisch, dat hij snel in de vergetelheid zou raken. Gelukkig zijn er Heemkundeverenigingen die historisch besef hebben, en gezichtsbepalende figuren uit het verleden van Wolder voor het nageslacht bekend willen maken.

Aan dat lofwaardige initiatief wil de auteur dezes graag meewerken en proberen met deze lezing een schets van de persoon Arnold Bovy, zijn grootvader, te geven.

 

Voorop zij gesteld, dat ik mijn opa maar oppervlakkig heb gekend: ik was 20 toen hij stierf, heb hem wel vaker ontmoet, heb zelfs enkele keren in huis bij hem gelogeerd, maar deze kontakten hebben geen diepe sporen in mijn geheugen nagelaten. Dat ligt zeker niet aan hem, maar eerder aan mij. Ik kan dus nauwelijks uit eigen waarneming berichten of oordelen. Wat ik over hem zal vertellen komt allemaal uit de tweede hand: wat ik van anderen gehoord heb (bv van mijn vader, van Bovy’s jongste zoon Jean, van oud-leerlingen) en wat er door anderen over hem geschreven is, hoewel dat helaas niet veel is.

 

Ik ga in deze lezing de verdiensten van Arnold Bovy voor de Wolderse gemeenschap in de schijn- werpers plaatsen en concentreer me daarbij op drie hoofdzaken:

Bovy als onderwijzer, Bovy als koordirigent, en Bovy als raadgever van de boeren.

Maar daarnaast heeft hij nog vele andere functies in en voor Wolder vervuld en daar zal ik ook kort aandacht aangeven. Behalve de feitelijkheden over zijn persoon, waarvan we gek genoeg eigenlijk toch maar weinig weten, zal ik me ook aan interpretaties wagen, hoe het een en ander uit zijn levensloop kan worden verklaard, b.v. uit de omstandigheden waarin hij als kind in Eijsden is opgegroeid.

 

Bovy’s verdiensten voor Wolder: beginnen we maar direct met het voor Wolder belangrijkste aspect:

Arnold Bovy als onderwijzer en als hoofd der school.

 

Bovy begon op 1 januari 1912 (meer dan 100 jaar geleden) in de toenmalige gemeente Oud-Vroenhoven, onderdeel Wilre, als hoofd der plaatselijke Openbare Lagere School. Hij was toen 26 jaar oud. Hij bleef dat meer dan 34 jaar doen, tot 31 maart 1946. Hij stopte ermee toen hij 61 was. Als onderwijzer heeft hij de 40 jaar meer dan vol gemaakt, waarschijnlijk ook de reden dat hij op zijn 61ste met pensioen mocht (maar nog niet ophield met werken, daarover later) en tot Ridder van Oranje-Nassau werd gedecoreerd. Hij begon zijn officiële onderwijzersbaan namelijk al op 19-jarige leeftijd, op een school in Valkenburg. Daarna twee jaren in Cadier en Keer, drie jaren in Arnhem (waar hij zijn hoofdakte haalde) en twee jaren in Heerlen. Hij had dus al heel wat ervaring opgedaan op die diverse scholen en met verschillende schoolbesturen. Vermoedelijk was dat bij zijn sollicitatie in Wolder een pluspunt in zijn voordeel. Maar zeker heeft hij nog wat meer dan 40 jaren voor de klas gestaan, namelijk als kwekeling, maar daarover zo dadelijk meer.

 

 

Bovy als kwekeling ca. 1904

Bovy als onderwijzer ca. 1908

Bovy als hoofd der school ca. 1912

 

Waarom hij in Wolder solliciteerde weten we niet met zekerheid, maar in ieder geval zeker zal een rol hebben gespeeld dat hij zijn eigen baas wilde zijn, hij had tenslotte de hoofdakte, en wilde nu eens zelf het hoofd der school zijn met de daarbij passende standing die zo een functie in een dorp destijds had. Het daarbij horende hogere salaris was zeker ook een reden, want hij had al lang verkering (in zijn geboorteplaats Eijsden met Mien Lucassen) en wilde gaan trouwen. Hij was tenslotte al 26. Maar misschien wilde hij wel weg uit de school in Heerlen waar hij was aangesteld. Ook de omstandigheden in Wolder moeten hem aantrekkelijk hebben geleken: een fraai schoolgebouw met eigen schoolplein, een mooie woning in het gemeentehuis direct naast de school, en voor het huis stopte de tram.

In die tijd was het overal nog de gewoonte dat het hoofd der school in een dorp in het gemeentehuis woonde; het geeft ook aan welke gewichtige rol een hoofdonderwijzer toentertijd in een dorpsgemeen- schap vervulde.

 

Tongerseweg Wolder richting België ca.1900

Tongerseweg Wolder richting Maastricht ca.1918

Gemeentehuis van Oud-Vroenhoven ca. 1920

Lagere school van Wolder ca. 1950

Zijn sollicitatie in Oud-Vroenhoven begon helaas met een minpuntje, dat weten we uit de uitvoerige notulen, die er van de gemeenteraadsvergaderingen daarover nog bestaan (en die door de mensen van de Wolderse Heemkundevereniging zijn opgespoord). Uit de handgeschreven Notulen van de Gemeenteraad van Oud-Vroenhoven van 10 November 1911 zijn de betreffende passages hieronder in cursief weergegeven, hier en daar voorzien van wat commentaar van de auteur:

 

"Tegenwoordig de heeren W. Prick, burgemeester, E. Devens, M. Niesten, wethouders, E. Thijssen, Fr. Schreuder, M. Mares, H. Castermans, F. Bocken. W. Bronzwaer, A. Bergmans, W. Prick Jr, allen raadsleden, en M. Castermans, secretaris [aan deze namen kan men zien dat er vertegenwoordigers uit Caberg en van zowel de boerenstand als de middenstand in de gemeenteraad zaten].

De voorzitter opent de vergadering met gebed. De notulen der vorige vergadering worden gelezen en goedgekeurd.

 

Agendapunt I.

De Voorzitter legt aan den Raad over, de ingekomen sollicitatiestukken [wat zou ik die graag eens willen zien] van de kandidaten voor de betrekking van hoofd aan de openbare lagere school te Wilre in deze gemeente, ontstaan op 1 November 1911 door het aan den heer J.W. Mols, op diens verzoek verleend eervol ontslag, opgemaakt door Burgemeester en Wethouders en den District-Schoolopziener, en welke voordracht [uit 4 sollicitanten] luidt als volgt:

1. W.G.J.H. Geuskens te Nederweert

2. G.J.H. Jacobs te Heerlen

3. A.H. Bovy te Heerlen.

Overwegende dat bij de gehouden stemming de heer Arnoldus Hubertus Bovy op zich vereenigd heeft zeven stemmen en de heer W.G.J.H. Geuskens vier stemmen, zoodat eerstgenoemde is gekozen.

Overwegende dat de heer Bovy de volgende dienstjaren heeft:

1.  van 29 Mei 1905 tot 31 Juli 1905 als waarnemend hoofd [hij was toen 19!] aan de O.L.S te Valkenburg;

2.  van 10 Sept. 1905 tot 31 Jan. 1907 als onderwijzer aan de O.S. te Cadier en Keer;

3.       van 1 Febr. 1907 tot 30 Nov. 1910 als onderwijzer aan de R.K. bijzondere school, staande onder het bestuur van St.Willibrord te Arnhem, en

4.  sedert 1 Dec. 1910 als onderwijzer aan de O.L.S. te Heerlen

[uit deze notulen weten we nu pas exact op welke scholen en wanneer precies Bovy gewerkt heeft].

Onderwijzer Bovy in Arnhem 1908

Onderwijzer Bovy met Arnhems collega’s 1908

Gelet op art.1, 1e letter A en art. 4 der verordening regelende de jaarwedden van het onderwijzend personeel aan de openbare lagere scholen in deze gemeente dd 25 sept. 1908;

Besluit

met ingang van 1 Jan. 1912 te benoemen tot hoofd aan de openbare lagere school te Wilre in deze gemeente den heer Arnoldus Hubertus Bovy, voornoemd op een jaarwedde van een duizend gulden, benevens genot van vrije woning en tuin ad fl. 250,-.

Aldus gedaan in openbare vergadering van de gemeenteraad te Oud-Vroenhoven den 10 Nov.1911. de Burgermeester W. Prick De Secretaris M. Castermans.

De dienstjaren van Bovy beginnen te tellen met 6 juli 1905".

 

Wat mag de raadsleden hebben bewogen, Bovy de voorkeur te geven, ondanks de lage plaats op de voordracht? De tegenstemmers waren in ieder geval de burgermeester en twee wethouders, want die hadden de voordracht opgesteld. Bovy had echter best goede papieren: een officieel diploma van de Rijksnormaalschool (kweekschool te Meerssen), 5 jaar ervaring op diverse scholen, met name de drie jaren op een grote katholieke school in Holland (met 7 onderwijzers). Beheerste daardoor het Nederlands goed? Men vertelt zich onder de ouderen hier in Wolder dat Bovy voor de sollicitatie bij alle raadsleden op bezoek ging en zich voorstelde, erg slim van hem, en je bespeurt al de handige politicus die hij later werd. Hij was erg innemend, een grote kranige kerel met een welluidende stem en zag er goed uit (zie de foto`s). Ja, dat telt ook allemaal mee, en dat wist hij toen als 26-jarige al heel goed.

Helaas kennen we zijn sollicitatiebrief niet en weten maar zeer weinig over zijn vooropleiding. We weten maar twee dingen zeker: hij ging naar de lagere openbare jongensschool in zijn geboortedorp Eijsden (blijkt uit het Eijsdens Gemeente Archief ) en hij ging later dagelijks op de fiets naar de Rijksnormaalschool in Meerssen. Schoolplicht bestond nog niet, werd pas in 1900 ingevoerd voor de 6 tot 12-jarigen (met uitzonderingen voor meisjes en boerenkinderen). Niet bekend is of hij daartussen een middelbare school (bv een MULO in Maastricht of iets gelijksoortigs in Visé?) bezocht heeft. Vermoedelijk niet. Op herhaaldelijke navraag bij zijn zoon Jean gaf deze als antwoord, het niet te weten, eraan toevoegend: „Ja jong, ik was de jongste thuis en die vertelden ze nooit wat “.

Bovy is waarschijnlijk wat langer in Eijsden op de lagere school gebleven (tot zijn 15-e?) en kreeg daar individueel bijzonder onderwijs van het hoofd der school als voorbereiding op een overgang naar de Rijksnormaalschool. De Rijksnormaalschool was bij de eeuwwisseling 1900 een specifieke vorm van opleiding tot onderwijzer. De leerlingen aan zo een school waren kwekelingen. Reeds op zeer jonge leeftijd gaven deze kwekelingen op daartoe

geselecteerde lagere scholen reeds onderwijs onder leiding van het hoofd der school, die in die hoedanigheid aan de Rijksnormaalschool, quasi als docent, verbonden was. 's Avonds en in het weekend kregen de kwekelingen dan op de Rijksnormaalschool lessen van docenten, vaak weer ervaren schoolhoofden. De kwekelingen leerden het vak dus vooral al doende in de praktijk, staande voor de klas, en daarnaast nog wat theorie in de avonduren. Hoe het precies in Meerssen ging waar Bovy op de normaalschool is geweest (b.v. hoelang duurde de opleiding?), daar weten we helaas niets van. Alleen foto’s van het gebouw zijn gevonden. In 1910 behaalde Bovy tijdens zijn tijd in Arnhem de hoofdakte.

 

Bij zijn keuring voor de Nationale Militie in 1904 gaf Bovy op kwekeling te zijn en in 1905 had hij zijn eerste aanstelling als onderwijzer (in Valkenburg, zelfs direct als waarnemend hoofd). Hij behaalde 1905 de onderwijzersakte (de zg. akte van bekwaamheid), daarna de hoofdakte, en enkele aktes, onder andere Frans en... niet onbelangrijk, het diploma tuinbouwkunde. Hij sprak goed Frans, vermoedelijk al in Eijsden geleerd, en die vaardigheid kwam hem later als koordirigent goed van pas.

Voor wat betreft zijn kennis van de natuur en van land- en tuinbouw was hij in hoge mate een autodidact. Hij ging er veel met zijn fiets op uit om overal naar nieuwigheden te gaan kijken en met vaklui te gaan praten.

 

Bovy was naast hoofd der school ook onderwijzer in de zesde, dus hoogste klas. Daarin zaten dan voornamelijk nog alleen de boerenzonen, want degenen die door wilden leren moesten de twee laatste jaren op een andere lagere school doorbrengen, zoals bv bij de Broeders van de Beyart op de Brusselsestraat. De Wolderse dorpsschool was niet goed genoeg voor toelating tot een MULO, HBS of Gymnasium. Ook alle zonen van Bovy zelf gingen de laatste twee jaren naar Maastricht op school.

Die behandeling door de Maastrichtse middelbare scholen zal hem wel gekrenkt hebben. Maar anderzijds gaf het hem gelegenheid zich met hart en ziel te richten op de specifieke onderwijsbehoeften van de op school overgebleven boerenzonen, die hij met zijn ruime kennis van zaken en liefde voor het boerenberoep (hij was zelf een boerenzoon) gericht kon voorbereiden op hun toekomstig beroep, wat ze in een stadse lagere school zouden moeten missen.

Even terzijde: voor kinderen uit de gemeente Oud-Vroenhoven die naar Maastricht op een openbare lagere school gingen, moest de gemeente Vroenhoven aan Maastricht een vergoeding betalen, en wel 30 gulden per jaar voor elk schoolkind. In 1911 waren er dat in Oud-Vroenhoven 21 kinderen. De kinderen die in Wolder op school gingen kostten de gemeente Vroenhoven maar de helft. [Dat weten we ook allemaal uit Gemeenteraadsnotulen uit die tijd]

 

Rechts hoofdonderwijzer Bovy, links onderwijzeres Bruls. In deze klas zaten ook Bovy’s zonen Louis (*1915) en Arnold (*1913), middelste rij 6e, resp. 7e van links.
 

Bij zijn Wolderse aanstelling in 1912 had Bovy twee onderwijzers tot zijn beschikking: de heer V.A. Verbist en Mejuffrouw Josephine Hubertine Bruls. Hoeveel leerlingen ze met zijn drieën onder hun hoede hadden is niet precies bekend. Op oude schoolfoto's (zie hiervoor) telt men er ongeveer 40, maar onzeker is of het hierbij om één jaargang, één schoolklas of de hele school gaat.

In 1912 schrijft de Districtsschoolopziener dat er in de laagste klassen te veel kinderen zitten en dat een vierde onderwijzer moet worden aangesteld. Dat was toen al te weinig voor die grote school. Daarna is het schoolpersoneel geleidelijk uitgebreid. Bij zijn vertrek in 1946 telde de school ca. 150 leerlingen en waren er 6 onderwijzers (incl. hoofd) aangesteld, daarbij o.a. zijn enige dochter Marieke Bovy.

Naar schatting heeft Bovy in de 34 jaren aan school in Wolder zo rond de 500 Wolderse jongens persoonlijk rekenen, lezen, schrijven en zingen bijgebracht. Enkelen daarvan leven nog en herinneren zich dat goed.

 

De ruim-tachtigers Jef Gulikers, Pol Bastiaens, Pollie Castermans en Jean Bovy zijn eensgezind van oordeel dat hun vroegere schoolmeester Bovy een goede onderwijzer was, een echte leraar.

Hieronder volgt een beknopte samenvatting van enkele interviews recentelijk gehouden door de Heemkundevereniging met deze oud-leerlingen. 

De oud-leerlingen vonden hem een evenwichtige en standvastige persoonlijkheid, die in het algemeen positief werd beoordeeld, maar niet door iedereen sympathiek werd gevonden. Hij was streng, maar rechtvaardig: hij had een stokje, maar hij sloeg nooit. Hij kon goed uitleggen en wist de stof interessant te maken. Bij aardrijkskunde en geschiedenis had hij altijd aansprekende voorbeelden paraat. Omdat hij de kinderen eigenlijk veel meer aan kennis bijbracht dan strikt zou moeten, kwamen zelfs kinderen uit Caberg speciaal naar de Wolderse school. Een stokpaardje van hem was Nederlands-Indië. De kinderen moesten alle Indische eilanden kunnen opdreunen en hij leerde ze daar ezelsbruggetjes voor. Hij kon boeiend over de verschillende volksstammen daar vertellen. Jef Gulikers herinnert zich nog dat Bovy dan b.v. zei: "Jullie zitten nu wel braaf te luisteren, maar wie weet waar jullie nog terechtkomen". En jawel, precies Jef heeft meerdere jaren als soldaat in Nederlands-Indië doorgebracht.

 

Bovy wist veel over de natuur en gebruikte dat ook in zijn lessen. Hij nam soms kinderen mee, zoals Jef, naar het stadspark en naar het kerkhof op de Tongerseweg om er bomen te gaan bekijken. In de Ingelse Hoof in het stadspark stonden de namen van de bomen op bordjes erbij. Hij vertelde ook veel over bijen, want die hield hij zelf achter de school; hij wees de kinderen dan in de korf de koningin aan.

Met de grotere kinderen in de 7e en 8e klas oefende hij ook het schrijven van sollicitatiebrieven; ze moesten altijd de pastoor als referentie opgeven. Ook moeten de leerlingen brieven schrijven aan penvrienden van Bovy in Noord-Limburg (vermoedelijk collega’s).

Als de leerlingen klassikaal werk moesten maken, zat Bovy meestal de krant te lezen, dat was dan de kans om iets uit te spoken. Eentje zei dan weleens onvoorzichtig: "Dat zuut deen awwe toch neet", maar het gehoor van Bovy was in orde, want hij brulde: "Dat zuut deen awwe wel!".

Tijdens de leesles moest steeds een leerling hardop voorlezen om de correcte Nederlands uitspraak goed te leren. Hij kon dan onverwacht de beurt aan iemand anders geven, en als die dan niet precies verder kon lezen, dan was het raak. Bovy gaf altijd straf in eenheden van 25 regels, het aantal dat precies op een bladzij ging. Hij stak dan een aantal vingers in de hoogte en het slachtoffer wist dan wat dat betekende: hij moest dat aantal bladzijde straf schrijven en door de ouders laten ondertekenen. Dat gaf thuis dan ook nog eens een probleem (bij mij thuis vroeger ook). Iedere dag kregen wel twee of drie kinderen strafwerk. Een van de leerlingen moest de slachtoffers en de straf in een strafschrift opschrijven en elke ochtend aan Bovy laten zien. Pollie Castermans, die een fanatiek voetballer was, denkt dat hij topscorer strafschrijven is geweest: hij beweert zelfs een keer duizend keer "ik mag niet voetballen" te hebben moeten schrijven.

Bovy organiseerde voor zijn school ook activiteiten die destijds niet algemeen gebruikelijk waren. Pol herinnert zich een bezoek aan de centrale werkplaats van de gemeente Maastricht in het Bosscherveld. Op de terugweg (ik neem aan te voet) stond er op het Emmaplein een ijskar en prompt trakteerde Bovy op een ijsje van 3,5 cent. Zo waren er ook schoolreisjes, bv naar Valkenburg, te voet erheen, met de bus terug. En een keer naar Zandvoort en naar Veere en Middelburg.

 

Tot zover een selectie van de herinneringen van enkele nog in leven zijnde Wolderse oud-leerlingen (met dank aan de Heemkundevereniging voor de informatieve interviews van deze mensen).

 

Kennelijk had Bovy het in Wolder naar zijn zin. Hij had zeker het tuig voor hoger werk, bv aan een grote stadse school of aan een kweekschool, maar hij is zijn leven lang Wolder trouw gebleven. Het onderwijzen was waar- schijnlijk voor hem toch meer een roeping dan een beroep, en dat geldt zeker voor zijn onderwijs in de land- en tuinbouw aan de jonge boeren in Wolder en elders in Limburg. Ik kom daar nog op terug.

 

Dan nu Bovy’s tweede grote verdienste voor Wolder:

Het leiderschap van het kerkkoor en van het jongenskoor.

 

Tot de taken van de dorpsonderwijzer werd destijds overal ook gerekend het verzorgen van de muzikale bijdragen in de dorpskerk. De dorpsonderwijzer gaf zangles aan de koorzangers, studeerde met hen missen in, dirigeerde het koor bij uitvoeringen, en als het dorp geluk had speelde hij ook nog aardig orgel of harmonium.

Destijds werd op lagere scholen nog gezongen en zangles gegeven, en kregen onderwijzers op de kweekschool een gedegen muzikale opleiding. Hoe het nu daarmee gesteld is weet ik eerlijk gezegd niet, maar ik zelf heb op de lagere school al niet meer leren zingen of noten lezen.

Arnold Bovy was een zanger in hart en nieren en dat was niet zozeer het gevolg van zijn opleiding op de kweekschool. Hij kwam uit een zeer muzikaal gezin uit Eijsden.

Zijn vader Nölke, een eenvoudige boer in Eijsden, was hulporganist, net als Bovy’s oudste broer Mathieu. Alle mannelijke Bovy’s uit dat gezin, vader en drie zonen zongen van jongs af aan in het kerkelijk zangkoor St. Christina. Uit een foto van vóór de eeuwwisseling (zie beneden) zou men kunnen opmaken, dat de kinderen Bovy in Eijsden, pas een jaar of tien oud, van het blad konden zingen en dus al noten konden lezen. Dat hadden ze in het koor, maar misschien ook wel op school geleerd.

Die muzikale aanleg bij de Bovy’s kwam pas goed tot uiting bij de jongere broer Pierre van onderwijzer Arnold. Deze Pierre studeerde piano, orgel en koordirectie aan het Luikse Conservatorium en werd later oprichter en jaren- lang directeur van het grote en beroemde Maastrichts Mannenkoor.


 

Het Eijsdens St.Christina Kerkkoor ca. 1898. Vooraan: 1e v.l. Pierre Bovy (*1891), 3e v.l. Arnold Bovy (*1885); achteraan: 4e v.l. vader Arnold Bovy (*1846), 8e v.l. Mathieu Bovy (*1876)

Het Eijsdens St.Christina Kerkkoor 1907. 3e rij, 2e.v.l. Pierre, 4e v.l. Vader Arnold, rechts daarnaast zoon Mathieu. Zoon Arnold ontbreekt, want werkt dan in Arnhem.

 

Onderwijzer Arnold heeft zelf jarenlang bij het Maastrichts Mannenkoor meegezongen en heeft daar zeker van zijn broer Pierre de fijne kneepjes van het vak geleerd, waarmee hij in Wolder bij het leiden van het kerkkoor zijn voordeel deed.

 

 

Het Maastrichts Mannenkoor ca. 1933. Vooraan midden: directeur Pierre Bovy (*1891), 3e rij 4e v.l. Arnold Bovy sen. (*1885), 2e rij geheel rechts Arnold Bovy jun. (1913)

 

Arnold Bovy was direct vanaf zijn aanstelling in 1912 dirigent van het kerkkoor Petrus en Paulus in Wolder en zong zelf mee, en heeft dat 40 jaar lang tot 1952 gedaan. Hij werd daarvoor begiftigt met het Gouden Kruis Pro Ecclesia et Pontifice. Getrouw zijn vaders aanpak in Eijsden haalde hij ook successievelijk zijn zonen Arnold (*1913), Louis (*1915), Pierre (*1924) en Jean (*1926) in het kerkkoor.

 

 

Het gezin Bovy-Lucassen thuis in Wolder ca. 1930.

 

Het zal zeker niet alleen aan zijn zonen gelegen hebben, maar eerder aan zijn directiekwaliteiten, dat het Wolderse kerkkoor, voornamelijk bestaande uit agrariërs en enkele middenstanders, naam en faam had, en op de jaarlijkse concoursen voor deze koren, zoals bv. te Banneux in België, herhaaldelijk prijzen wegsleepte. Het Wolderse kerkkoor bestond zoals destijds gebruikelijk in principe alleen uit volwassen mannen, maar Bovy kende uit zijn jeugd in Eijsden de aantrekkelijkheid van hoge stemmen, en dat bracht hem ertoe een apart koor van jeugdige zangers, een knapenkoor te vormen en op te leiden. In het Maastrichts heet zo een koorknaap een kräölke, volgens de Diksjenaer van t Mestreechs van Endepols afgeleid van koraal. Hijzelf destijds in Eijsden, en zijn kinderen‚ later in Wolder, zijn als kräölkes vertrouwd geraakt met het koorzingen. De kräölkes zongen 's zondags tijdens detweede mis in de kerk van Wolder. Bij bijzondere gelegenheden smeedde Bovy zijn mannenkoor en knapenkoor samen en zongen dan een 4-stemmige mis (b.v. van Gounod).
Op school had hij dan ook nog een kinderkoor, een jongenskoor, dat elke morgen in de kerk zong, want alle schoolkinderen, en ook de onderwijzers moesten dagelijks naar de mis. Bovy zong niet alleen tijdens school met de kinderen in de klas, maar oefende ook dagelijks een half uur buiten schooltijd met zijn jongenskoor. Met dit kinderkoor deed hij mee aan het jaarlijkse concours voor schoolkoren op de kiosk in het stadspark van Maastricht. Zelfs naar het buitenland ging hij met zijn jongens, zoals omstreeks 1938 toen zij na de verschijning van Maria in Banneux een 2-stemmige mis aan de grot zongen.

 

Zijn nog levende oud-leerlingen Jef Gulikers en Pollie Castermans hebben destijds in dat jongenskoor van school meegezongen.
De meeste jongens konden geen noot lezen, zongen alles zonder partituur uit hun hoofd, en toch lukte het Bovy om de jongens de muziek bij te brengen en daarmee uitstekend voor de dag te komen. Bovy kon vanzelfsprekend uitstekend partituur lezen, waarschijnlijk ook het gregoriaanse schrift, maar hij speelde zelf, vreemd genoeg, geen instrument, terwijl bij hem thuis in Eijsden er drie orgel speelden. Bij de koorrepetities in de kerk hielp hij zich met één vinger op het harmonium om de inzettoon aan te geven.
Dat jongenskoor ging ook een keer mee met een missieoptocht ter ere van de Wolderse missiebisschop Mgr. Paulissen, die in zijn geboorteplaats op bezoek was.

 

Optocht ter ere van Mgr. Paulissen, ter hoogte van woonhuis Bovy, Tongeseweg 344.


De zangertjes waren als negertjes verkleed met raffiarokjes aan en zwart geschminkt. Ze stonden samen op een boerenkar en zongen een door Bovy ingestudeerd (en vermoedelijk ook door hem gecomponeerd) Afrikaans, zonder één letter van de (door Bovy verzonnen?) taal ervan te verstaan.
Helaas is vandaag de dag niet meer veel van deze dorpse muziekcultuur overgebleven. Kerkkoren hebben grote moeite voldoende zangers te krijgen, zelfs na openstelling voor vrouwen. En jeugdige kräölkes zijn er al helemaal niet meer.
Bovy heeft zich nooit met de wereldlijke muziek in Wolder ingelaten. Er waren daar twee harmonieën, twee hele goede, de Groene en de Blauwe, maar hij paste er voor op, om partij te kiezen. Als hoofd der school moest hij neutraal blijven. Dat gold ook ten opzichte van de twee voetbalclubs die Wolder vroeger had.

Voordat Bovy’s derde grote verdienste in Wolder aan de orde komt, namelijk die voor de boerenstand, voeg ik voor een beter begrip een klein intermezzo in over de geschiedenis van de gemeentelijke indeling van Wolder.

Na Napoleon, ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) was Wilre (het latere Wolder) naast Laaffelt en Montenaken een dorp, dat deel was van de gemeente Vroenhoven. Na de Belgische afscheiding in 1831 blijft de staatkundige situatie in de regio ten westen Maastricht lang onduidelijk en pas in 1843 wordt de definitieve nieuwe grens tussen België en Nederland vastgelegd (zie kaart uit 1866).

 

Kaart uit 1866.

Uit militaire overwegingen (de schootsafstand van kanonnen toentertijd) wordt een brede strook ten westen van Maastricht aan Nederland toegewezen (van de bebouwde kom van Maastricht van toen, 1840, de Tongerse Poort, tot aan de huidige grens met België, ca. 2 km) .De vroegere gemeenten Vroenhoven, Veldwezelt en Lanaken moesten delen van hun gebied, namelijk Wilre, Caberg en Biesland aan Nederland afstaan. Deze drie dorpen vormden vanaf dat moment de nieuwe nederland- se gemeente Oud-Vroenhoven, gelegen tussen de nieuwe grens en de gemeente Maastricht. Wilre werd het centrale dorp daarvan en daar kwam ook het nieuwe gemeentehuis te staan met een nieuwe dorpsschool aan de huidige Tongerseweg 344. In dat nieuwe gemeentehuis was een woning voor het hoofd der school opgenomen, waar ook Arnold Bovy in zijn Wolderse tijd steeds heeft gewoond .

Wolder is een vrij recente naam voor de huidige buitenwijk van Maastricht en is een verbastering van Wilre, zoals het boerendorp vroeger heette. Reeds in 1921 werd deze naam gebruikt. De naam Wilre (ook leest men wel Willer) is een in Limburg en in Duitsland veel voorkomende dorpsnaam, denk aan Wylre, Wahlwiller, Nijswiller, etc , en in Duitsland Weiler, zoals bv in Eschweiler en Ahrweiler. Het schijnt afkomstig van het Latijnse woord "villare" voor boerderij en nederzetting.
In 1920 wordt Oud-Vroenhoven door Maastricht geannexeerd en wordt Wilre net als Caberg een van de vele buitenwijken van Maastricht. Dat heeft ook consequenties voor schoolmeester Bovy.

De voorheen openbare lagere school wordt namelijk kort na de annexatie omgezet in een bijzondere katholieke lagere school; de verplichting een openbare school te hebben komt door de annexatie te vervallen, immers Oud- Vroenhoven is geen gemeente meer.
 

 

In het gemeentehuis van Oud-Vroenhoven (foto) direct naast de school was de woning van het hoofd der school Bovy. Zijn gezin bewoonde het rechter gedeelte. De raadszaal was op de eerste verdieping over de volle breedte aan de straatzijde. De gemeentesecretarie was beneden links van de ingang. Tot de annexatie in 1920 was M. Castermans gemeentesecretaris. Hij was ook kastelein en had zijn café direct links naast het gemeentehuis.

Bovy is nu geen verantwoording meer verschuldigd aan het gemeentebestuur, maar heeft te maken met het kerkbestuur van de Parochie Petrus en Paulus van Wolder. Hij mag in het vroegere gemeentehuis blijven wonen, maar betaalt nu huur aan de gemeente Maastricht, de nieuwe eigenaar van het pand.
 

Dan nu het derde punt van verdienste van schoolmeester Bovy in Wolder:

Arnold Bovy als raadgever van de boeren.

De schoolmeester Arnold Bovy heeft ontzaglijk veel gedaan voor de Limburgse boeren, in het bijzonder hier in Wolder. Dat begon al op de lagere school, waar hij in de twee hoogste klassen hoofdzakelijk boerenzonen in de klas had zitten, die zeker niet zouden doorleren, maar thuis op de boerderij zouden gaan werken. Al op school heeft hij hen speciale lessen gegeven in de beginselen van land– en tuinbouw. Hij was daar goed in thuis. Immers, hij kwam zelf uit een boerengezin en hij had speciale diploma’s daarin behaald.
Maar de meeste kennis verkreeg hij door zelfstudie, door lezen en studiereizen bijeen vergaard. Achter de school had hij een grote fruit- en moestuin ingericht waar hij dingen uitprobeerde en demonstreerde (snoeien, enten, bemesten, etc.). Hij had ook in heel Limburg contacten met mensen waarmee hij kennis per brief uitwisselde en waar hij op de fiets langs ging. Hij behoorde tot het befaamde driemanschap van pioniers van het landbouwonderwijs in Zuid-Limburg, naast Claessens van Gronsveld en Nahon van Reymerstock. In Wolder was hij adviseur van de Boerenbond waarvoor hij bijscholingscursussen organiseerde en mee op stap ging om b.v. proefvelden te bezichtigen.
In de winter gaf hij 's avonds in de jongensschool les aan de Wolderse boeren. Hij bracht hen algemene kennis over plantenteelt bij, gaf les in snoeien en wees op het groet belang van bijen voor de bestuiving van fruitbomen. Hij hield zelf bijen en gaf ook les aan imkers, waarvan er destijds alleen al in Wolder een stuk of zes waren.
Bovy heeft de opkomst van de kunstmest meegemaakt en leerde de boeren hoe deze te gebruiken om hun opbrengsten te verbeteren. Hij introduceerde het laten voorkiemen van de aardappelen, waardoor deze eerder gerooid konden worden. Allemaal zaken die zijn oud-cursisten onder de boeren zich vandaag nog goed herinneren.

Bovy (staand 5e v.l.) op excursie met de Wolderse Jonge Boeren en Tuinders (Moerdijkbrug, ca. 1950).
Voorste rij 4e v.l. Wum Vrancken, middelste rij 3e v.r. Bèr Haesen.

Bovy (geheel links) met de Wolderse jonge boeren en tuinders bezoekt landbouwproefveld in Limburg (ca. 1950).

Bovy was een rusteloze strijder voor de verbetering van de boerenstand. En dat had een begrijpelijke achtergrond welke hieronder kort wordt aangestipt.

Volgens mijn vader Arnold (1913-2009) was de vader van de schoolmeester Bovy, hij heette Nölke (1846-1914), maar een klein keuterboertje. Mijn vader had er nooit beesten gezien, en het was allemaal erg armoedig daar in Eijsden. Hoe kan dat nou zo komen? Terwijl Nölke’s vader Arnold (1802-1864) nog zo een goed boerenbedrijf met graanhandel had, met twee paarden en vier koeien? Zoveel beesten betekende destijds dat je een groot bedrijf had. Hoe kan dat in één generatie zo snel verslechteren? Nölke stond echt niet bekend als drankorgel of speelzuchtig. Dat zit zo.
Mijn overgrootvader Nölke begon zijn boerenbedrijf onder denkbaar ongunstige omstandigheden. Juist in die tijd (rond 1875) begon in Europa, in Nederland en ook in Limburg (in Eijsden en hier in Wolder) de grote landbouwcrisis na een lange periode van voorspoed. Europa werd overspoeld door goedkoop graan uit Amerika, Argentinië, en Rusland. In Limburg klapten de prijzen van landbouw- en veeteeltproducten compleet in elkaar. Maar naast veel lagere opbrengsten gingen ook nog eens de bedrijfskosten omhoog o.a. door loonconcurrentie uit de opkomende industrie, ook uit België en Duitsland, waarheen altijd al veel boerenzonen tijdelijk gingen werken.
Nölke kon onder die omstandigheden geen droog brood verdienen, moest vermoedelijk op vermogen interen en verarmde zienderogen. Voor zijn zes volwassen kinderen (overgebleven van twaalf borelingen) zag hij geen boerentoekomst meer. Hijzelf moest als ongediplomeerd hulporganist in de Christinakerk een centje bijverdienen om het hoofd boven water te houden.
Hij was gelukkig zo vooruitziend en verstandig om zijn kinderen ondanks de armoe een goede opleiding te laten volgen voor beroepen met toekomst en zekerheid. Voor zijn zoon Arnold, waar het hier over gaat, was dat het onderwijzerschap. Hoe kwam dat zo? Waarom is Arnold niet gaan werken bij de Zinkwit in Eijsden? Of in de Luikse industrie zoals zoveel Eijsdenaren deden?
Ik heb daar de volgende verklaring voor.
Er speelden zowel druk- als trekfactoren een rol. De drukfactor werd al genoemd: de landbouwcrisis eind 19e eeuw. Nölke zag voor zijn twee slimme zonen Arnold en Pierre geen toekomst in het boerenbedrijf of in de graanhandel zoals bij zijn vader. Veel meer toekomst zat volgens hem in het onderwijs, en hij werd daarbij als overtuigd katholiek zeker ook door de pastoor van Eijsden beïnvloed.
Wat was er dan toen aan de hand?
Diverse politieke en sociale ontwikkelingen in Nederland rond de eeuwwisseling (1900) maakten het onderwijzerschap, zeker voor katholieken, aantrekkelijk: er was grote behoefte (veel kinderen, schoolplicht), het gaf hoog sociaal aanzien, een vast salaris, en goede wettelijke regelingen. Dat was daarvoor nog heel anders geweest.
De latere schoolmeester Bovy ging zelf in Eijsden nog naar de openbare school (de enige daar), er was nog geen leerplicht, en er was ook nog geen bijzondere katholieke lagere school, want die werd niet door de overheid gefinancierd (de openbare wel) en bijzonder onderwijs werd ook niet overal toegestaan.
Drie belangrijke ontwikkelingen speelden een rol in het onderwijs van toen:
- de emancipatie van het katholieke volksdeel, dat eigen scholen wilde,
- de liberalisering van het gehele onderwijssysteem (o.a. vrije stichting van scholen), en
- de invoering van de algemene leerplicht.
Door deze ontwikkelingen ontstond er rond 1900 (mijn opa was toen 15) een grote behoefte aan katholieke onderwijzers. Dat proces verliep als volgt:
- onder de liberaal Thorbecke (met de nieuwe grondwet van 1848) werd naast openbaar ook bijzonder, niet door de overheid gesticht, onderwijs toegestaan. Deze kreeg toen wel nog geen overheidsfinanciering zoals het openbare. (Toch waren er wel al bijzondere scholen zoals die in Arnhem)
- in 1900 werd de algemene leerplicht ingevoerd. Alle gemeenten moesten minstens één openbare lagere school hebben; en die van Vroenhoven stond in Wolder;
- pas in 1917 kwam na 100 jaar strijd de financiële gelijkstelling van openbare en bijzondere scholen.
Dit verklaart waarom Bovy in de beginjaren van zijn loopbaan in Limburg als katholiek toch steeds op openbare scholen heeft gewerkt (met Arnhem als uitzondering).

Het is verder een algemeen bekend fenomeen dat het onderwijzersberoep in het begin van de 20e eeuw als typisch emancipatieberoep werd gekozen, als succesvolle trap op de sociale ladder. Dat gold in het bijzonder voor de lang onderdrukte geloofsgemeenschappen van de katholieken en de orthodoxe protestanten. En als onderwijzer was je een gerespecteerd persoon, zeker in een dorp. Het waren allemaal redenen voor Bovy’s vader Nölke om zijn zoon Arnold het onderwijzersbestaan aan te raden. Nölke is daarmee eigenlijk de grote man in de familie, die de sociale opgang in gang gezet heeft.

Met deze achtergronden kan zeer waarschijnlijk gesteld worden dat voor Bovy het onderwijzerschap en vooral ook het onderwijs aan de boeren, eerder een roeping dan zo maar een beroep was. Hij was een seculiere missionaris voor de verheffing van het kleine volk en het katholieke volksdeel in het bijzonder.

En daarmee volg als afsluiting het laatste punt:

Bovy als politicus, in de bres voor Wolder.

Na zijn onderwijsloopbaan is Bovy in de gemeentepolitiek gegaan. Zeker niet uit ijdelheid of eigenbelang, maar eerder uit roeping.

Hij was van 1946 tot 1952 gemeenteraadslid voor de KVP (de Katholieke Volks Partij, later opgegaan in het CDA). Hij was twee periodes wethouder van Onderwijs en Cultuur (hoe kan het anders) en locoburgemeester. Ook in deze rol heeft hij steeds voor het belang van Wolder gestreden. Hij maakte in Wolder propaganda opdat meer Woldernaren in de gemeenteraad zouden komen. Hij streed ervoor dat er in Wolder eindelijk eens straatverlichting en riolering kwam. En hij stond de Woldernaren met raad en daad terzijde als er problemen met de gemeente waren.

Als je al zijn activiteiten nu rustig de revue laat passeren (en dat zijn er veel meer dan hier opgesomd), dan vraag je je af waar Bovy de tijd en energie vandaan haalde. Hij had gelukkig een goede gezondheid, kon kennelijk heel goed fietsen, heeft dat allemaal zonder auto gedaan, en werd niet afgeleid door de televisie of ander goedkoop vertier.

Tijdens zijn leven zijn hem vele eerbetuigingen en decoraties ten deel gevallen, te veel om hier op te noemen. Toch is hij hier in Wolder vrijwel vergeten en ik hoop dat mijn verhaal aanleiding is om daar wat aan te doen.

De auteur dezes bedankt de Heemkundevereniging voor de geboden gelegenheid, zijn persoonlijke visie op zijn grootvader hier te hebben kunnen presenteren en dankt hen voor de hulp bij het opsporen van archiefstukken.

Bronnen:

Piet H.L. Bovy, De Bovy’s uit Eijsden. Een familiereconstructie terug naar 1600. Unkel 2009.
J.P.G. Ubachs, Handboek voor de geschiedenis van Limburg. Verloren 2005.
J.F.R. Philips et al., Geschiedenis van de landbouw in Limburg 1750-1914, Eisma, 1992.
H. Kaldenhoven, Wat betekent deze plaatsnaam? Lijst van Limburgse Toponiemen. Leon van Dorp 2007.

P.Ubachs en I. Evers, Historische Encyclopedie Maastricht. Walburg Pers, 2005

 

 

Met dank aan Piet Bovy.
 

VAK S 28 geruimd oktober 2019.

Victor  Guillaume Antoine Willems - François Lambert Joseph WILLEMS

- Een kruis -

In pace / Victor Antoine Guillaume / Willems / in leven dagblad directeur / * 1894  † 1964

De ouders van Victor Guillaume Antoine WILLEMS waren:
Willem Hubert WILLEMS geboren op 11 november 1854 te Hoensbroek. Hij huwde (1) Maria Theresia Catharina BOURS,
dochter van Hubertus Franciscus BOURS en Joanna Maria NIESTE, 30 oktober 1882 te Maastricht. Willem huwde (2) Maria Johanna Berta HOFKENS, dochter van Wilhelmus Johannes HOFKENS (leerhandelaar in 1888) en Jacoba SENTEN, 9 januari 1888 te Maastricht. Willem Hubert overleed 16 november 1930, 76 jaar oud te Maastricht. Hij was zadelmaker in 1888.
Maria Johanna Berta HOFKENS geboren op 17 juni 1858 te Maastricht. Zij overleed 23 maart 1918, 59 jaar oud te Maastricht.

Victor werd geboren op 4 december 1894 te Maastricht. Victor huwde Anna Lucia BILDSTEIN, dochter van Johann Leonard BIL(D)STEIN en Johanna Maria HENZ 6 april 1938 te Maastricht; 30 april 1938 te Stolberg (kerkelijk huwelijk). Vic overleed 15 september 1964, 69 jaar oud en werd 18 september 1964 te St. Pieter begraven. 1938 Oeverenwal 10 en Wilhelminasingel 79 als bedrijfsleider. Zijn broer François Lambert Joseph WILLEMS werd geboren op 13 november 1896 te Maastricht. Hij overleed 24 september 1982, 85 jaar oud. De asbus werd 17 november 1982 te St. Pieter bijgezet.

Vic was in leven dagbladdirecteur en oud-directeur van de N.V. Uitgevers-Mij "Neerlandia" te Maastricht. "Op 15 september stierf de oud-directeur van de alhier gevestigde dagbladonderneming 'de Nieuwe Limburger', de heer V. Willems. Gedurende zijn 38-jarige loopbaan bij het krantenbedrijf aan de Wolfstraat wisselde het Maastrichtse dagblad enkele malen van naam. Vlak voor zijn dood kon de 69-jarige oud -dagbladdirecteur nog kennisnemen van een interessante studie van zijn stadgenote, mej. G. Vermin, hist. dra., over 'de Limburger Courier in de jaren 1845-1866', met als ondertitel 'Reactie op het Nederlandse politieke leven'."
Bron: Maastricht in 1964 - Jaarverslag 1964 Maastricht.
Bekend adres: Graaf van Waldeckstraat 20 te Maastricht (St. Pieter).

Victors broer François Lambert Joseph WILLEMS werd geboren op 13 november 1896 te Maastricht. Hij overleed 25 september 1982, 85 jaar oud te Maastricht. 18 november 1982 werd de asbus verstrooid te St. Pieter. Ongehuwd.
 

 

Bidprentje: Rijckheyt - centrum voor regionale geschiedenis 352-W Collectie bidprentjes, W, ca. 1800-heden.

 

 

K Franciscus Josephus Hubertus Lousberg

- Een kruis -

F.J.H. Lousberg / geboren 7-10-1891 / overleden 1-4-1965

Hij ruste in vrede

De ouders van Franciscus Josephus Hubertus LOUSBERG waren:
Josephus Alexander Hubertus LOUSBERG geboren op 22 juni 1853 te Maastricht. Hij huwde Maria Anna Gertrudis CLAESSENS 30 december 1875 te Maastricht. Joseph overleed 1 december 1932, 79 jaar oud te Maastricht. Hij was kantoorbediende in 1875.
Maria Anna Gertrudis CLAESSENS geboren te Maastricht, als
dochter van Joseph CLAESSENS (schoenmaker in 1875) en Anna Maria LINCKENS.

Frans werd geboren op 7 oktober 1891 te Maastricht. Hij overleed 1 april 1965, 73 jaar oud te Maastricht en werd 5 april 1965 begraven te St. Pieter.

 

De Limburgse dichter Franciscus Josephus Hubertus Lousberg was verantwoordelijk voor de tekstverzorging van Shakespeares Sonnets.

Natuur. Gedichten door F.J.H. Lousberg - Maastricht 1933.